ความเชื่อโบราณ ความเชื่อของคนไทยตั้งแต่สมัยโบราณสืบทอดจนถึงปัจจุบัน
ความเชื่อโบราณ หมายถึง ความเชื่อที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณ หรือสืบทอดมาตลอดเวลาจนถึงปัจจุบัน โดยไม่ได้รับการพิจารณาหรือการปรับปรุงมากนักในระหว่างรุ่นราวกัน ซึ่งอาจมีต้นกำเนิดจากความเชื่อทางศาสนา ประเพณีต่างๆ ปรัชญา หรือความเชื่อทางวัฒนธรรม ประเพณีของแต่ละภาค ที่ถูกสืบทอดและรับรู้โดยกลุ่มคนในชุมชนหรือสังคมต่าง ๆ ความเชื่อของคนโบราณ อาจมีความเชื่อโบราณที่มีรากฐานเชิงวิเคราะห์หรือเป็นตำนานที่เล่าต่อมาเป็นเวลานาน ความเชื่อของไทย ส่วนใหญ่มักเกี่ยวข้องกับคำแนะนำ ข้อคิดเห็น หรือกฎเกณฑ์ในการดำเนินชีวิต การศึกษาเรื่องความเชื่อโบราณช่วยให้เราเข้าใจและรับรู้วัฒนธรรมและประวัติศาสตร์ของชุมชนและสังคมต่าง ๆ อย่างลึกซึ้ง
ความเชื่อภาคเหนือ : ประเพณีในภาคเหนือ
ความเชื่อโบราณในประเพณีภาคเหนือเป็นส่วนสำคัญของวัฒนธรรมและทัศนคติ ที่มีหลายแง่มุม ประเพณีของภาคเหนือ ความเชื่อภาคเหนือ เกิดจากการผสมผสานการดำเนินชีวิต และศาสนาพุทธความเชื่อเรื่องการนับถือผี ส่งผลทำให้มีประเพณีที่เป็นเอกลักษณ์ของประเพณีที่จะแตกต่างกันไปตามฤดูกาล ทั้งนี้ ภาคเหนือจะมีงานประเพณีในรอบปีแทบทุกเดือน จึงขอยกตัวอย่างประเพณีภาคเหนือบางส่วนมานำเสนอ ดังนี้
ประเพณีสงกรานต์
วันสงกรานต์ ความเชื่อของประเพณีสงกรานต์ คนโบราณ เชื่อว่าการรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่นั้นมีความหมายว่า เป็นการแสดงความเคารพ และขอขมาสำหรับสิ่งที่ได้กระทำล่วงเกินไปในช่วงเวลาที่ผ่านมา และนอกจากนี้ยังรวมถึงการขอพรจากผู้ใหญ่เพื่อเป็นศิริมงมลในชีวิตอีกด้วย
สรงน้ำพระ ในส่วนนี้จะมีทั้งสรงน้ำพระภิกษุ, สามเณร และพระพุทธรูป โดยการสรงน้ำพระพุทธรูปจะเป็นการอัญเชิญพระพุทธรูปมาประดิษฐาน เพื่อให้ประชาชนเข้าสรงน้ำ ด้วยน้ำอบ น้ำหอม หรือพรมน้ำที่องค์พระพุทธรูป การสรงน้ำพระนั้นมีความเชื่อว่าเพื่อความเป็นสิริมงคลแก่ชีวิตในช่วงของวันเริ่มต้นปี
ก่อเจดีย์ทราย ตามความเชื่อคือ หากเมื่อก่อกองทรายแล้วจะได้อานิสงส์ไม่ตกนรก หากเกิดใหม่ก็จะมีเกียรติยศ มีชื่อเสียง
ประเพณีการเล่นน้ำสงกรานต์ มีความเชื่อว่าเป็นการชำระล้างสิ่งที่ไม่ดีที่ผ่านเข้ามาออกไปจากชีวิต รวมถึงยังเชื่อว่าเป็นการช่วยชำระล้างจิตใจ และสิ่งที่เป็นภัยอันตรายต่างๆให้สิ่งที่ไม่ดีเหล่านั้นไหลไปกับน้ำนั่นเอง
ประเพณีตานตุง
ในภาษาถิ่นล้านนา ตุง หมายถึง “ธง” จุดประสงค์ของการทำตุงในล้านนาก็คือ การทำถวายเป็นพุทธบูชา ชาวล้านนาถือว่าเป็นการทำบุญอุทิศให้แก่ผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว หรือถวายเพื่อเป็นปัจจัยส่งกุศลให้แก่ตนไปในชาติหน้า ด้วยความเชื่อที่ว่า เมื่อตายไปแล้วก็จะได้เกาะยึดชายตุงขึ้นสวรรค์พ้นจากขุมนรก วันที่ถวายตุงนั้นนิยมกระทำในวันพญาวันซึ่งเป็นวันสุดท้ายของเทศกาลสงกรานต์
ประเพณีสืบชะตา
ประเพณีสืบชะตา หรือสืบชาตา เป็นพิธีกรรมที่ชาวล้านนานิยมทำในโอกาสต่างๆ เพื่อต่อดวงชะตาหรือต่ออายุให้ยืนยาว มุ่งหวังมีชีวิตอยู่อย่างสุขสบายปราศจากโรคภัยไข้เจ็บ มีความเจริญรุ่งเรือง และเพื่อความเป็นสิริมงคล
ประเพณีลอยโคม
ชาวล้านนาจังหวัดเชียงใหม่ ที่มีความเชื่อในการปล่อยโคมลอยเป็นการปล่อยเคราะห์ปล่อยโศกและเรื่องร้าย ๆ ต่าง ๆ ให้ไปพ้นจากตัว
ประเพณีตานก๋วยสลาก
เป็นประเพณีของชาวพุทธที่มีการทำบุญให้ทานรับพรจากพระ จะทำให้เกิดสิริมงคลแก่ตนและอุทิศส่วนกุศลให้แก่ผู้ล่วงลับไปแล้ว เป็นการระลึกถึงบุญคุณของผู้มีพระคุณ และเป็นการแสดงออกถึงความสามัคคีของคนในชุมชน
ประเพณีทานขันข้าว
การทานขันข้าวนี้ชาวล้านนาเชื่อว่าเป็นการอุทิศส่วนกุศลไปให้ผู้ตาย จะช่วยให้วิญญาณของผู้ตายมีอาหารกิน และมีสิ่งของเครื่องใช้ไม่อดอยากหรือเป็นการทำบุญล่วงหน้าให้กับตนเองในชาติหน้า เพื่อให้มีกินมีใช้ มีความเป็นอยู่สุขสบายในชาติหน้า
ความเชื่อภาคอีสาน : ประเพณีในภาคอีสาน
ภาคอีสานของประเทศไทยเป็นแหล่งของความเชื่อประเพณีที่สืบทอดต่อกันมาเป็นเวลาหลายร้อยปี วัฒนธรรมอันหลากหลายและน่าสนใจนี้ได้สร้างสรรค์ความเชื่อที่สัมผัสได้ ความเชื่อภาคอีสานประเพณีอีสานและพิธีกรรมตามประเพณีของชาวอีสาน ความเชื่อคนไทย เกี่ยวข้องทั้งกับความเชื่อในอำนาจนอกเหนือธรรมชาติและพุทธศาสนาเถรวาท มีทั้งพิธีกรรมอันเป็นประเพณีที่เป็นสิ่งปฏิบัติและจารีตที่ยึดถือสืบต่อกันมา เราจึงขอยกตัวอย่างประเพณีทางภาคอีสานบางส่วนมานำเสนอ ดังนี้
ประเพณีบุญบั้งไฟ
ชาวอีสานมีความเชื่อว่า ถ้าปีใดไม่จัดงานบุญบั้งไฟ ฟ้าฝนก็จะไม่ตกต้องตามฤดูกาล เกิดความแห้งแล้ง ไม่มีน้ำทำนา แต่ถ้าปีใดจัดงานประเพณีบุญบั้งไฟ ฟ้าฝนก็จะตกต้องตามฤดูกาล เกิดความอุดมสมบูรณ์ ปราศจากโรคภัย
ประเพณีผีตาโขน
มีความเชื่ออีกว่า ประเพณีผีตาโขน เป็นการละเล่นเพื่อบวงสรวงบูชาดวงวิญญาณบรรพชนที่เสียชีวิตไปแล้ว ซึ่งจะกลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์คุ้มครองบ้านเมือง ดลบันดาลให้เกิดความอุดมสมบูรณ์ หรือความหายนะก็ได้ ดังนั้นเพื่อให้ดวงวิญญาณบรรพชนพอใจ ชาวบ้านจึงจัดให้มีการละเล่นผีตาโขนขึ้น
ประเพณีแห่เทียนพรรษา
มีความเชื่อว่า จะทำให้เกิดปัญญา มีความเจริญรุ่งเรือง มากด้วยมวลมิตรบริวาร เปรียบเหมือนแสงสว่างแห่งเทียน และเมื่อจากโลกนี้ไปย่อมมีกายทิพย์อันสว่างไสว
ประเพณีแห่นางแมว
มีความเชื่อว่าฝนตกลงมาเพราะเทวดา และฝนเป็นของเทวดาเนื่องจาก เทโว แปลว่า ฝน เหตุที่ฝนไม่ตกมีหลายเหตุผลเช่น เกิดจากดินฟ้าอากาศเปลี่ยนแปลง ประชาชนหย่อนสิธรรม เจ้าเมืองหรือเจ้าแผ่นดินไม่ทรงอยู่ในทศพิธราชธรรม เป็นต้น ส่วนความเชื่อที่เกี่ยวกับแมว คนไทยเชื่อว่าแมวเป็นสัตว์ศักดิ์สิทธิ์ มีอำนาจลึกลับ และเป็นสัตว์ที่มีสีเดียวกับเมฆ คือแมวสีสวาด เมื่อนำมาประกอบพิธีสามารถเรียกฝนให้ตกลงมาได้ ชาวอิสานเชื่อว่าแมวเป็นสัตว์ที่เกลียดฝน ถ้าฝนตกครั้งใดแมวจะร้องทันที จึงถือเคล็ดว่าถ้าแมวร้อง จะเป็นเหตุให้ฝนตกจริงๆชาวบ้านจึงร่วมกันสาดน้ำ ทำให้แมวร้องมากที่สุดจึงจะเป็นผลดี
ฮีตสิบสอง
ฮีตสิบสอง หมายถึงประเพณี 12 เดือนที่เกี่ยวเนื่องกับหลักทางพุทธศาสนา ความเชื่อและการดํารงชีวิตทางเกษตรกรรมซึ่งชาวอีสาน ยึดถือปฏิบัติกัน มาแต่โบราณ มีแนวปฏิบัติแตกต่างกันไปในแต่ละเดือนเพื่อให้เกิดสิริมงคลในการดําเนินชีวิต เรียกอย่างท้องถิ่น ว่างานบุญ ชาวอีสานให้ความสําคัญกับประเพณีฮีตสิบสองเป็นอย่างมากและยึดถือปฏิบัติมาอย่างสม่ำเสมอนับเป็นเอกลักษณ์ของชาวอีสาน อย่างแท้จริง คําว่า “ฮีตสิบสอง”มาจากคําว่า “ฮีต” อันหมายถึงจารีต การปฏิบัติที่สืบต่อกันมาจนกลายเป็นประเพณี “สิบสอง” คือประเพณีที่ปฏิบัติตามเดือนทางจันทรคติทั้งสิบสองเดือน
ความเชื่อภาคใต้ : ประเพณีในภาคใต้
ความเชื่อภาคใต้ มีความเป็นเอกลักษณ์ทางวัฒนธรรมและความเชื่อที่น่าสนใจมากมาย เชื่อว่าความเชื่อโบราณในภาคใต้เกิดขึ้นจากประวัติศาสตร์และการผสมผสานของวัฒนธรรมต่าง ๆ ที่ส่งผลต่อความเชื่อและพฤติกรรมของคนในภาคนี้ เราจะไปสำรวจถึงความหลากหลายของความเชื่อและประเพณีที่กำเนิดจากภูมิปัญญาโบราณของภาคใต้
ประเพณีสารทเดือนสิบ
ประเพณีสารทเดือนสิบ เป็นประเพณีความเชื่อในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งมีประเพณีที่เรียกว่า “เปตพลี” เป็นประเพณีที่จัดขึ้นอุทิศแก่ผู้ตาย คำว่า “เปต” นั้นมีรากศัพท์มาจากภาษาบาลี ตรงกับคำว่า “เปรต” ในภาษาสันสกฤต แปลว่าผู้ไปก่อน อันหมายถึงบรรพบุรุษที่ตายไปแล้ว ซึ่งในความเชื่อถ้าตอนมีชีวิตอยู่บนโลกเป็นคนดีมีคุณธรรม พญายมจะพาวิญญาณไปสู่แดนอันเป็นอันเป็นที่สุข แต่ถ้าทำกรรมชั่วก็จะพาไปลงนรกแดนอเวจี ดังนั้นลูกหลานเกรงว่า บรรพบุรุษของตนที่ตายไปอาจจะตกนรก วิธีการช่วยไม่ให้บรรพบุรุษเหล่านั้นตกนรก คือการทำบุญอุทิศส่วนกุศลส่งไปให้เรียกว่า “พิธีศราทธ์” (ศราทธ์เป็นภาษาสันสกฤต ตรงกับภาษาบาลีว่าสารท) ซึ่งได้กำหนดวิธีการทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ ซึ่งเรียกว่าทำบุญทักษิณานุปทานหรือเปตพลี
ประเพณีลากพระ
เชื่อว่าการลากพระจะช่วยให้เกิดอานิสงส์ผลบุญ ทำให้ฝนตกตามฤดูกาล และการทำบุญจะช่วยส่งผลบุญกุศลให้ประสบความสำเร็จ
ประเพณีลอยเรือ
ชาวเลมีความเชื่อว่า การทำพิธีลอยเรือนั้นเป็นการสะเดาะเคราะห์เพื่อให้สมาชิกในหมู่บ้านรอดพ้นจากสิ่งชั่วร้ายทั้งปวง ด้วยการขออำนาจจากผีหรือสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำหมู่บ้านให้ช่วยขับไล่สิ่งอัปมงคลให้ลอยออกไป รวมถึงเป็นการแสดงความขอบคุณที่สิ่งศักดิ์สิทธิ์ช่วยคุ้มครองพวกเขาให้อยู่รอดปลอดภัยตลอดฤดูมรสุม โดยใช้เรือเป็นพาหนะบรรทุกสิ่งชั่วร้ายออกไปแล้วปล่อยให้ไหลไปตามสายน้ำ
ประเพณีแห่นางดาน
“พิธีแห่นางดาน” ตามความเชื่อของศาสนาพราหมณ์ เชื่อกันว่าการเสด็จมาเยี่ยมมนุษย์โลกเพื่อประสาทพรให้เกิดความสงบสุข ให้เกิดน้ำท่าอุดมสมบูรณ์ และช่วยคุ้มครองมนุษย์โลกให้ปลอดภัย ซึ่งตามความเชื่อการเสด็จลงมาของพระอิศวรจะต้องเสด็จลงมาในเดือนอ้าย ซึ่งเป็นปีใหม่ของชาวพราหมณ์ฮินดู ปัจจุบันประเพณีแห่นางดาน กำหนดจัดขึ้นในวันที่ 14 เมษายนของทุกปี
10 สิ่งศักดิ์สิทธิ์เครื่องรางของขลัง
ความเชื่อของคนไทย เครื่องรางของขลัง คือของที่นับถือว่าป้องกันอันตราย เครื่องรางของขลัง ถือเป็น วัตถุมงคล ประเภทหนึ่ง ที่เชื่อว่าจะนำความสุข และความเจริญมาให้ วันนี้เราจะมาแนะนำ 10 เครื่องรางของขลังไทย
นางกวัก
คําโบราณว่าไว้ ร้านค้าไหนไม่มี ที่ไม่นึกถึงแม่นางกวักเมื่อเปิดร้านค้าขาย แม่นางกวักขึ้นชื่อว่าเป็นเครื่องรางอันดับ 1 ที่ทุกร้านต้องมีติดไว้ เปรียบเสมือนเทพีแห่งโชคลาภตามความเชื่อของคนในท้องถิ่น เพราะ แม่นางกวักจะช่วยกวักเรียกลูกค้าและกวักเงินกวักทอง
กุมารทอง
มีความเชื่อกันว่ากุมารทองจะช่วยดลบันดาลโชคลาภและความร่ำรวย
นกคุ้ม
มีความเชื่อว่า นกคุ้มเสมือนป้องกันคุ้มครองให้คลาดแคล้วจากภัยอันตรายทั้งปวง และเรียกทรัพย์ เรียกเงินทองเข้าบ้าน
ช้องหมูป่า
มีความเชื่อว่า สามารถป้องกันเภทภัยต่างๆ ได้ คงกะพัน แคล้วคลาดปลอดภัย
เขี้ยวเสือ
มีความเชื่อว่า อยู่ยงคงกะพันและมหาอุตม์ ยิง ฟัน ไม่เข้า นับถือว่าเป็น ของขลัง ที่หายากและฤทธิ์เดชยิ่งนัก
ขุนแผน
มีความเชื่อจากประสบการณ์ของผู้ที่บูชาว่า หากบูชาขุนแผน หรือพระขุนแผนแล้วจะทำให้เกิดผลทางด้านเมตตามหานิยม คือเป็นที่รักที่เอ็นดูของผู้ที่ได้พบเห็น เป็นมหาเสน่ห์ คือเป็นที่ชวนชมชวนมองของคนที่ได้พบเจอโดยเฉพาะเพศตรงข้าม หรือแม้แต่ทางด้านโภคทรัพย์โชคลาภ
สาลิกา ลิ้นทอง
เป็นความเชื่อมาแต่โบราณที่เชื่อว่าเด่นในเรื่องของการพูด การเจรจาต่าง ๆ สาริกาลิ้นทอง หรือ สาริกาคู่ เป็นเครื่องรางเสริมเสน่ห์ ช่วยเรื่องเมตตามหานิยม รวมถึงดึงดูดโชคลาภ โดยเฉพาะใครที่ต้องทำธุรกิจ เจรจาค้าขาย ทำการค้า หรือในวันที่ต้องไปพบปะลูกค้า เชื่อกันว่าหากพกสาริกาลิ้นทองติดตัวจะช่วยให้พูดจาไหลลื่น การเจรจาประสบความสำเร็จ ผู้คนหลงใหลพูดอะไรก็คล้อยตาม
แมลงภู่คำ
เครื่องรางเสริมเสน่ห์และเมตตามหานิยม เชื่อกันว่าหากพกแมลงภู่คำหลวงนั้นจะช่วยเสริมดวงโชคลาภเมตตามหานิยม เป็นที่รักใคร่เอ็นดู ช่วยเสริมในด้านค้าขาย ปกป้องคุ้มครองจากพลังด้านลบ ในรูปแบบใหม่ที่สามารถสวมใส่เป็นเครื่องประดับได้ด้วย
อิ่นคู่
เป็น เครื่องราง ของขลังจากล้านนาโบราณอีกหนึ่งอย่างที่มีชื่อเสียงเรื่องเมตตามหานิยม และสรรพคุณในด้านเสริมเสน่ห์และเสริมความรัก หากคนมีคู่พกพาก็จะยิ่งทำให้ความรักราบรื่นและผูกพันกันแน่นแฟ้นขึ้น ส่วนคนโสดก็จะเสริมเสน่ห์ทำให้คนมารักใคร่เอ็นดู นิยมใช้กันโดยแพร่หลายทางภาคเหนือ ภาคอีสาน และภาคกลาง แต่ในปัจจุบันเป็นที่นิยมกันทั่วประเทศ
สีผึ้ง
หากเป็นเมื่อก่อนเราอาจคุ้นเคยสีผึ้งที่เป็นแบบตลับ ที่เอาไว้ทาปากทาริมฝีปาก แต่ปัจจุบันได้มีการปรับเปลี่ยน ให้อยู่ในรูปแบบของตะกรุด ใครพบเห็น เชื่อกันว่า สีผึ้งปลุกเสกอาคมบทเมตตามหาเสน่ห์ที่ทำถูกต้องตามพิธีกรรมทางไสยศาสตร์ จะมีพุทธคุณเป็นเลิศในด้านมหาเสน่ห์ เปี่ยมด้วยพลังอิทธิฤทธิ์ ถ้าจะให้สีผึ้งมีมนตร์เสน่ห์แก่เพศตรงข้าม สีผึ้งแท้ที่เปี่ยมด้วยพลังเมตตามหาเสน่ห์ยิ่ง
ติดตามข่าวสารได้ที่ https://theancientbeliefs.com
อ่านบทความเพิ่มเติมได้ที่ : ประเพณีสงกรานต์ ความเชื่อโบราณ